Witajcie,
Czy zainteresowała Was kiedykolwiek tematyka Grobów Nieznanego Żołnierza? Ostatnim razem jak mijałem Grób na placu Piłsudzkiego, a żołnierze nagle zamienili się miejscami, z zaskoczeniem pomyślałem, że właściwie niewiele wiem o pochodzeniu tego pomnika.
Historia pomników ku czci poległych niezidentyfikowanych żołnierzy zaczęła się po zakończeniu I Wojny Światowej. Zabrała ona dziesiątki milionów ofiar, pośród których imienia wielu znane są tylko Bogu. Pierwszy grób, a zarazem pomnik, upamiętniający poległych w walce za ojczyznę bezimiennych żołnierzy został postawiony przez Francję. 11 listopada 1920 roku odsłonięto pod Łukiem Triumfalnym Grób Nieznanego Żołnierza, na którego płycie nagrobnej napisano: "Tu leży żołnierz francuski poległy za Ojczyznę 1914-1918". Miał on symbolizować najwyższe poświęcenie żołnierza - oddanie życia Ojczyźnie.
Wiele krajów w ślad za Francuzami również zaczęło stawiać takie pomniki. W niepodległej II Rzeczpospolitej zabiegi mające na celu zbudowanie podobnej konstrukcji zaczęły się już w 1921. Istniało kilka koncepcji, z których dominującą był projekt Polskiego Żałobnego Krzyża, pod patronatem prezydenta Wojciechowskiego. Ze względu na brak funduszy, rozpoczęto zbiórkę pieniędzy pośród obywateli. Oczywiście, nie obyło się bez długich debat, gdzie taki monument należy postawić. Pomiędzy proponowanymi lokalizacjami znajdowały się m.in. wylot mostu Poniatowskiego, okolice al. Trzeciego Maja, Fort Legionów przy ul. Sanguszki, poniżej Cytadeli, czy okolice figury Najświętszej Maryi Panny Passawskiego na Krakowskim Przedmieściu. Ostateczną lokalizację przesądziło złożenie przez anonimowego fundatora na placu Saskim płyty pamięci: "Nieznanemu Żołnierzowi, poległemu za Ojczyznę". Oficjalny komitet zmobilizował się do działania i wybrano jako twórcę pomnika Stanisława Ostrowskiego i zarys jego konstrukcji.
Grób został wpasowany trzy środkowe arkady kolumnady Pałacu Saskiego. Stalowy grobowiec zamykany był stalową płytą z napisem:
Dnia 2 XI 1925 roku zostały złożone w tem miejscu zwłoki nieznanego żołnierza polskiego
przeniesione z wybranego losem pobojowiska lwowskiego
Na trumnie anonimowego żołnierza, ekshumowanego w Lwowie napisano:
Trumna ta zawiera zwłoki Nieznanego Żołnierza polskiego
wzięte z mogiły lwowskiej dnia 29 X 1925 roku
Grobowiec otoczono polerowanym granitem, koncentrując uwagę odwiedzających na płycie z wygrawerowanymi słowami:
TU LEŻY ŻOŁNIERZ POLSKI POLEGŁY ZA OJCZYZNĘ
Grób Nieznanego Żołnierza w latach trzydziestychMiejsce ekshumacji zwłok bezimiennego żołnierza wybrano na drodze losowania. Wyboru pomiędzy 15 miejscami bitew dokonał najmłodszy kawaler orderu Virtuti Militari wskazując na Lwów. Bezimiennego bohatera ekshumowano z Cmentarza Orląt. Po otwarciu trumny okazało się, że wybór padł nie na żołnierza regularnego, a na ochotnika. Wiek żołnierza oszacowano na około 14 lat. Po uroczystym pożegnaniu, w otoczeniu kompanii honorowej, policji konnej, oraz niezliczonych tłumów zwykłych obywateli oddających cześć bezimiennemu żołnierzowi, przetransportowano go do Warszawy.
W Warszawie dnia 2 listopada 1925 roku odbyła się uroczysta ceremonia pogrzebowa. Uczestniczyły w niej przedstawiciele władzy, wyższa generalicja, elita intelektualna ówczesnej Polski, delegacje zagraniczne oraz tysiące zwykłych warszawiaków, oddających hołd żołnierzowi na całej trasie konduktu pogrzebowego. Nawet kilka dni po uroczystości odsłonięcia policja musiała interweniować, z powodu uszkodzenia przez napierających tłumów łańcuchów otaczających pomnik.
Grób Nieznanego Żołnierza został poważnie uszkodzony podczas okupacji w trakcie II Wojny Światowej. Niemieckie wojsko po upadku Powstania Warszawskiego rozpoczęło planowe wyburzanie Warszawy, w trakcie którego zniszczony całkowicie został m.in. Pałac Saski. Przypadkiem ocalało zaledwie kilka filarów, które wykorzystano później do odbudowy. Decyzja o rekonstrukcji została podjęta przez sztab LWP jeszcze przed zakończeniem wojny.
Począwszy od 1946 roku, warta przed Grobem Nieznanego Żołnierza pełniona jest przez 24 godziny na dobę, przez cały rok, przez dwóch żołnierzy. Posterunek honorowy pełniony jest przez Batalion Reprezentacyjny Wojska Polskiego w mundurach wyjściowych. Zadaniem wartowników jest utrzymanie godności w okolicy Grobu, oraz reakcja na profanację i zachowania urągające godności tego miejsca pamięci narodowej. Warta jest pełniona zgodne z regulaminem służby wartowniczej, czyli z załadowaną bronią - żołnierze posiadają karabiny SKS.Żołnierze pełnią wartę przez godzinę, po czym po zmianie warty odpoczywają godzinę i na wartę wracają. Z mojej obserwacji wynika, że co pewien czas żołnierze robią krótki "obchód" i zamieniają się miejscami. Jest to całkowicie zrozumiałe, ze względu na dość statyczny charakter służby.
Grób Nieznanego Żołnierza dzisiajSądzę, że kultywowanie pamięci o poległych żołnierzach, tych znanych czy też nieznanych, stanowi piękny przykład podtrzymywania tradycji patriotycznych. Kimże bylibyśmy, gdyby nie oni - gotowi oddać własne życia w walce o wolną, niepodległą i bezpieczną Ojczyznę?
Polecam również artykuł o historii wart pod Grobem:
Tutaj
