Sektor bankowy w Polsce, będący niegdyś zdominowany przez instytucje państwowe, przeszedł znaczącą transformację, stając się dynamicznym i konkurencyjnym rynkiem. Kształtowanie się tego sektora było procesem długotrwałym i złożonym, a wiodące pozycje na rynku bankowym zyskały instytucje, które swoją obecną pozycję zawdzięczają zarówno tradycji, jak i zdolności adaptacji do zmieniających się realiów gospodarczych.
Największe banki w Polsce
PKO BP: lider na polskim rynku bankowym
PKO Bank Polski od dawna dominuje na rynku bankowym w Polsce, co potwierdzają różnorodne rankingi oraz udział rynkowy banku w istotnych segmentach finansowych. Zauważalne jest to szczególnie w obszarze bankowości cyfrowej, gdzie bank ten wyłonił się jako zwycięzca rankingu Finnoscore 2023, obejmując pozycję europejskiego lidera. Autorzy rankingu pochlebnie wyrazili się o usługach bankowości internetowej, aplikacji mobilnej, atrakcyjności oferty dla potencjalnych klientów oraz procesie zdalnej weryfikacji nowych użytkowników.
Z liczby blisko 7,5 miliona aktywnych użytkowników aplikacji IKO oraz obsługi 11,7 miliona klientów wynika, że PKO Bank Polski jest głównym dostawcą usług finansowych w różnych segmentach rynku. Bank ten odnotowuje najwyższy udział w sektorze depozytów, kredytów oraz rynku funduszy inwestycyjnych dla indywidualnych klientów, co więcej, wartość jego aktywów przekracza 444 miliardy złotych.
Jakość współpracy z PKO Bank Polski oraz warunki finansowania inwestycji deweloperskich zostały wysoko ocenione przez przedstawicieli sektora, co zaowocowało pierwszym miejscem w XVI edycji Rankingu Banków Stowarzyszenia Polskich Firm Deweloperskich. To potwierdzenie, że bank ten jest cenionym partnerem w realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych.
Nie można pominąć faktu, iż PKO Bank Polski uosabia najbardziej rozpoznawalną instytucję finansową w Polsce. Jego marka kojarzy się z bezpieczeństwem powierzonych środków oraz dbałością o indywidualne potrzeby klientów. Badania świadomości marki wskazują, że aż 90% klientów bankowych w Polsce identyfikuje tę markę jako pierwszą.
Triumfy banku nie kończą się na powyższych wyróżnieniach. W XXVII edycji „Rankingu banków w Polsce”, PKO Bank Polski został laureatem w kategorii lidera popularności wśród klientów. Natomiast w XVII edycji rankingu IT@Bank bank ten został wyróżniony jako lider innowacyjności według firm informatycznych. Otwarcie oddziału w Metaverse podczas gali „TechnoBiznes 2023” również zostało uhonorowane przez „Gazetę Bankową” w konkursie „Lider 2022”.
Bank Pekao: drugi gracz na rynku
Bank Pekao S.A., znany także pod nazwą Bank Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna, zajmuje obecnie drugie miejsce pod względem wielkości na polskim rynku bankowym. Udział tej instytucji w ogólnej puli kredytów oraz depozytów sektora oscyluje w granicach 11-12 procent. Centrala banku mieści się w Warszawie, będąc jednocześnie sercem polskiego sektora bankowego.
Założony w roku 1929, Bank Pekao pierwotnie powołano do życia z myślą o obsłudze Polaków mieszkających poza granicami kraju. Włoski bank UniCredit, który do grudnia 2016 roku był właścicielem 59% akcji Banku Pekao, zdecydował się sprzedać swoje udziały. Obecnie głównymi akcjonariuszami są Powszechny Zakład Ubezpieczeń z 20% udziałami oraz Polski Fundusz Rozwoju, który posiada 12,80% akcji. UniCredit nadal zachowuje 6,28% udziałów, podczas gdy pozostałe 60,94% akcji znajduje się w rękach innych inwestorów.
W ostatnich latach, Bank Pekao wykazuje silne wyniki finansowe. W roku 2021, akcje banku odnotowały wzrost o 104,91%, co stanowiło najlepszy wynik wśród pięćdziesięciu największych banków w Europie. W pierwszym kwartale 2023 roku, zysk netto banku wzrósł o 60%, osiągając poziom 1,45 miliarda złotych, co jest rezultatem poprawy w zakresie dochodów z odsetek netto.
Bank Pekao świadczy szeroki wachlarz usług obejmujący bankowość detaliczną, korporacyjną oraz inwestycyjną. Instytucja ta cieszy się ugruntowaną pozycją na rynku oraz posiada sprawdzony model biznesowy. Zarząd banku wykazuje dążenie do dzielenia się zyskiem z akcjonariuszami, co znalazło odzwierciedlenie w rekomendacji wypłaty dywidendy w wysokości 3,65 złotych na akcję z zysku netto za rok 2022.
Pomimo prognoz zwolnienia tempa wzrostu gospodarczego w Polsce, Bank Pekao ma silną pozycję umożliwiającą mu skuteczne przejście przez te wyzwania. Dzięki mocnej pozycji kapitałowej, zdywersyfikowanemu modelowi biznesowemu i odpornemu bilansowi, instytucja ta utrzymuje stabilność finansową, co jest obiecujące dla jej przyszłości w zmiennych warunkach rynkowych.
Santander Bank Polska: trzeci na podium
Historia Santander Bank Polska jest przykładem dynamicznego rozwoju na polskim rynku finansowym, który zainicjował się na przełomie wieków. Bank ten jest obecnie uznawany za trzeci co do wielkości pod względem wartości aktywów oraz liczby placówek bankowych w kraju. Jego geneza sięga roku 2001, kiedy to doszło do konsolidacji Banku Zachodniego S.A. oraz Kredyt Banku. Proces ten zaowocował stworzeniem silnej instytucji finansowej, zdolnej do konkurowania na wymagającym rynku.
Zmiana nazwy na Santander Bank Polska nastąpiła siódmego września 2018 roku, co było równoznaczne z przeniesieniem siedziby głównej do Warszawy. Od tego czasu bank nieustannie rozwijał swoją ofertę, by sprostać oczekiwaniom różnorodnych grup klientów. Wachlarz usług obejmuje doradztwo brokerskie, zarządzanie aktywami, fundusze inwestycyjne, leasing, faktoring, ubezpieczenia w ramach bancassurance oraz bankowość prywatną. Instytucja ta skierowała swoją ofertę zarówno do klientów indywidualnych, jak i mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich firm, a także krajowych i międzynarodowych korporacji.
Obecność banku na terenie Polski jest znacząca. Liczba placówek wynosi 625, a bankomaty można znaleźć w liczbie 1050. To ogromna sieć dostępu do usług bankowych, uzupełniona dodatkowo przez punkty partnerskie. Franszyzobiorcy, współpracujący na podstawie umów agencyjnych, oferują wybrane produkty i usługi banku, co rozszerza jego zasięg.
Kluczowym momentem dla banku był ostatni kwartał 2018 roku, kiedy to dołączył do jego struktur detaliczny segment Deutsche Bank Polska SA. Ruch ten znacząco wzmocnił pozycję Santander Bank Polska na polskim rynku finansowym. Bank nie ogranicza się jednak do tradycyjnej bankowości. Przejawem innowacyjności była realizacja pierwszej w Polsce transakcji syntetycznej sekurytyzacji i nowego zobowiązania pożyczkowego wraz z Santander Leasing, należącym do grupy Santander, co zostało wsparte przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Santander Bank Polska zyskał uznanie za swoje zaangażowanie na rzecz wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, co zostało potwierdzone tytułem „Najlepszego Banku dla MŚP w Polsce” przyznawanym przez prestiżowe międzynarodowe konkursy, takie jak Euromoney Awards for Excellence.
Za głównego akcjonariusza banku można uznać Grupę Santander, ceniony bank detaliczny i komercyjny, który został założony w 1857 roku w Hiszpanii. Grupa ta ma mocną pozycję w dziesięciu kluczowych rynkach w Europie i Amerykach, a także jest jednym z największych banków na świecie pod względem kapitalizacji rynkowej.
mBank: czwarty z największych
mBank, który zaczął swoją działalność w roku 1986 jako BRE Bank, należy do największych instytucji bankowych na terenie Polski. Pionier w zakresie bankowości internetowej w kraju, mBank nieustannie wyznacza nowe kierunki w innowacyjności wśród polskich instytucji finansowych. Oferta banku obejmuje szeroki wachlarz nowoczesnych usług finansowych skierowanych zarówno do indywidualnych klientów, jak i przedsiębiorstw, począwszy od mikrofirm aż po największe korporacje. Wśród usług znajduje się bankowość detaliczna, korporacyjna oraz inwestycyjna, a także dodatkowe usługi takie jak leasing, faktoring, ubezpieczenia, finansowanie nieruchomości komercyjnych, operacje brokerskie, zarządzanie majątkiem, finanse korporacyjne oraz doradztwo w zakresie rynków kapitałowych.
Z powodzeniem mBank wdrażał model bankowości detalicznej online na rynki zagraniczne. Od roku 2007 jest obecny w Czechach oraz na Słowacji. Natomiast na terenie Zjednoczonego Królestwa usługi te nie są dostępne.
Od 1992 roku bank jest notowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i plasuje się na piątej pozycji wśród największych uniwersalnych grup bankowych w Polsce pod względem sumy aktywów. Strategicznym partnerem mBanku jest niemiecki Commerzbank, który posiada 69,1% udziałów w banku. Na czele mBanku stoi CEO, Cezary Stypułkowski.
Zaangażowanie mBanku w zrównoważony rozwój jest mocno zaznaczone. Bank definiuje swoją odpowiedzialność za klimat, społeczeństwo, finansowe zdrowie klientów oraz jest zgodny z deklarowanymi wartościami ESG. Historia banku obfituje również w przykłady wsparcia dla uchodźców wojennych oraz działania na rzecz dekarbonizacji swojego portfela kredytowego.
Centrala mBanku mieści się przy ulicy Prostej 18 w Warszawie. Bank posiada liczne oddziały na terenie całego kraju. Oferuje również usługi bankowości prywatnej, w tym zespół doradców, nowoczesny system transakcyjny, całodobowe centrum obsługi bankowości prywatnej oraz sieć oddziałów bankowości prywatnej i zarządzania majątkiem.
Historia bankowości w Polsce
Historia bankowości w Polsce jest wielowymiarowa i sięga wielu wieków wstecz. Już w roku 1537 w Krakowie powstał pierwszy bank na polskich ziemiach, ustanowiony przez Piotra Skargę i nazywany „monter pietatis”, co można przetłumaczyć jako bank pobożny. W 1828 roku narodził się Bank Polski, pierwszy bank emisyjny w kraju, którego działalność zakończyła się w 1886 roku. Natomiast w 1870 roku zainicjowano funkcjonowanie Banku Handlowego, który dziś ma status najstarszego działającego banku w Polsce.
W okresie I wojny światowej, w roku 1916, zdecydowano o założeniu Polskiego Banku Krajowego, który pełnił funkcję banku emisyjnego. Rok później, w 1919, na wzór austriackiej Postsparkasse, powołano do życia Pocztową Kasę Oszczędności (PKO). W tym czasie na terenie Polski działało również 26 banków prywatnych, cztery banki zagraniczne, liczne kantory wymiany walut oraz ponad 7000 spółdzielczych kas kredytowych i funduszy pożyczkowych nieoprocentowanych.
W roku 1924 powołano do życia centralny bank państwowy – Bank Polski SA. W tym samym roku doszło do fuzji trzech banków galicyjskich, co zaowocowało powstaniem Banku Gospodarstwa Krajowego. Pięć lat później, w 1929 roku, utworzono Bank Polska Kasa Opieki SA, który miał za zadanie świadczyć usługi dla Polaków mieszkających poza granicami kraju.
Okres międzywojenny przyniósł gospodarce wiele wyzwań. Produkcja przemysłowa spadła o 40%, pogorszyły się warunki w rolnictwie, a bezrobocie rosło. Utrzymanie konwertowalności złotego na złoto przyczyniło się do pogłębienia kryzysu, co skutkowało zamknięciem 30 z 51 działających ówcześnie banków akcyjnych. Bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej w Polsce funkcjonowało jeszcze 26 banków prywatnych, cztery banki zagraniczne oraz ponad 7000 spółdzielczych kas kredytowych i funduszy pożyczkowych nieoprocentowanych.
W wyniku zawirowań wojennych sektor bankowy przeszedł gruntowną transformację. Ustawy z 1989 roku, dotyczące Prawa bankowego oraz o Narodowym Banku Polskim, nadały NBP status banku emisyjnego. Reformy polityczne, społeczne i gospodarcze, zainicjowane na przełomie lat 1989 i 1990, przyczyniły się do zmian w strukturze bankowości spółdzielczej. Ustawa o Prawie bankowym z 31 stycznia 1989 roku zwiększyła autonomię banków i pozwoliła im na rozszerzenie zakresu oraz przedmiotu działalności.
Przełom XX i XXI wieku to czas dynamicznego rozwoju technologii informatycznych na świecie oraz w Polsce. Rozwój ten, w połączeniu ze zmieniającymi się oczekiwaniami klientów bankowych w kwestii jakości oferowanych usług, zmusił instytucje bankowe do wdrażania nowych technologii.
W ostatnich latach banki polskie zyskały uznanie jako jedne z najnowocześniejszych w Europie Środkowej, co zostało podkreślone w raporcie „CE Banking Outlook Winning in the Digital Arms Race”, w którym to trzy polskie banki zostały wyróżnione w pierwszej piątce. Polski rynek bankowy współpracuje także z rządem polskim, wspierając postrzeganie usług oraz świadczeń społecznych.
Odrębną kartę w historii polskiej bankowości stanowi sektor banków spółdzielczych. Centrum Historii Polskiego Banku Spółdzielczego zgromadziło unikalne materiały, które ilustrują ponad 150-letnią historię sektora bankowości spółdzielczej w Polsce.
Współczesny rynek bankowy w Polsce
Polski sektor bankowy, będący wizytówką dynamicznego rozwoju oraz innowacji, stanowi obecnie jeden z najbardziej złożonych elementów gospodarki narodowej. System bankowy w Polsce wykazuje dwupoziomową strukturę, w której szczególną rolę odgrywa Narodowy Bank Polski, pełniący funkcję banku centralnego, oraz szerokie spektrum banków komercyjnych operujących na różnorodnych rynkach finansowych.
W środowisku globalnym polskie instytucje bankowe zyskały renomę dzięki pionierskiemu podejściu do bankowości cyfrowej, wyznaczającym nowe standardy w obszarze tej dziedziny. Zauważalne jest to zwłaszcza poprzez liczne wyróżnienia i nagrody, które polskie banki zdobywają w międzynarodowych zestawieniach. Również Polska, jako państwo, uznawana jest za inkubator innowacyjnych rozwiązań finansowych, co przyciąga wiele przedsiębiorstw z branży do rozwijania tu swoich projektów.
W krajobrazie finansowym Polski dominujące pozycje zajmują wielkie banki uniwersalne. Ich potęga mierzona jest aktywami, które sięgają znaczących wartości. Wśród tych gigantów finansowych wymienia się PKO Bank Polski, Bank Pekao, Santander Bank Polska, mBank, ING Bank Śląski oraz BNP Paribas Bank Polska, będących fundamentem polskiego systemu bankowego.
Obecne tendencje w sektorze bankowym wykazują, że rok 2023 przynosi nowe wyzwania oraz możliwości. Według analiz firmy doradczej Accenture, wzrost stóp procentowych stymuluje banki do wprowadzania innowacyjnych produktów. Ponadto, obserwuje się odnowę zainteresowania tradycyjnymi placówkami bankowymi. Innym istotnym zjawiskiem są rosnące wymagania klientów, które dotyczą nie tylko jakości i personalizacji usług, ale także elastyczności w dostosowywaniu oferty do zmieniających się warunków życiowych klientów, a także swobody w wyborze sposobu zakupu usług i obsługi.
Nowoczesność bankowości nieustannie się przejawia, szczególnie przez rozwój aplikacji mobilnych, które łączą funkcje płatnicze z bezprecedensowym poziomem bezpieczeństwa transakcji. Nie bez znaczenia jest również rosnąca rola edukacji w zakresie finansów, co przyczynia się do kształtowania świadomych uczestników rynku finansowego.