Rozbiory Polski to proces, w wyniku którego Rzeczpospolita Obojga Narodów została podzielona pomiędzy Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Pruskie i Cesarstwo Austriackie w latach 1772, 1793 i 1795. Rozbiory były konsekwencją niestabilności i słabości politycznej Rzeczypospolitej, a także agresywności jej sąsiadów. Historycy postrzegają je jako punkt zwrotny w historii Polski, która utraciła niepodległość i na kolejne 123 lata znalazła się pod obcym panowaniem.
Dlaczego wystąpiła partycja?
Rozbiory Polski były wynikiem zarówno agresji wspomnianych trzech mocarstw, a także niezdolnością do przeprowadzenia niezbędnych reform związanych między innymi z podatkami. Ogromną rolę w upadku odegrała także konfederacja targowicka. Rosyjska agresja była przede wszystkim motywowana chęcią zwiększenia wpływów gospodarczych i politycznych w regionie, co wynikało z potrzeby zdobycia rynków zbytu dla rosyjskich towarów oraz sposobu na osiągnięcie bezpieczeństwa, którego Imperium nie udało się osiągnąć poprzez traktat karłowicki z 1772 r., kończący wojnę rosyjsko-turecką z lat 1768-1774. Pruscy przywódcy również byli zainteresowani zwiększeniem swoich wpływów w regionie. Kierowała nimi przede wszystkim chęć zerwania sojuszu polsko-pruskiego, który stał się przeszkodą dla pruskich ambicji w Europie Środkowej. Cesarstwo Austriackie również było zainteresowane zwiększeniem swoich wpływów w Europie Środkowej, jednak dla Austrii celem było przede wszystkim zdławienie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która służyła jako baza wsparcia dla Imperium Osmańskiego przeciwko austriackim interesom na Bałkanach.
Ile lat Polska była pod zaborami?
Rozbiory Polski miały miejsce w latach 1772 – 1795, a ich efektem było zniknięcie z map na 123 lata. Pierwszy rozbiór nastąpił w 1772 roku, kiedy to połączone siły rosyjskie, austriackie i pruskie zaatakowały i zajęły dużą część terytorium Polski. Najwięcej przypadło w udziale Rosji i Austrii. Drugi rozbiór nastąpił w 1793 r., kiedy to wojska rosyjskie i pruskie zaatakowały i zajęły znaczną część terytorium Polski – Rosja zagarnęła wówczas około 250 tysięcy kilometrów kwadratowych. Trzeci i ostatni rozbiór nastąpił w 1795 roku, kiedy to koalicja sił rosyjskich, austriackich i pruskich ponownie zaatakowała i zajęła resztę terytorium Polski.
Jak funkcjonowała Polska pod zaborami?
Rozbiory Polski ograniczyły zdolność państwa do niezależnego funkcjonowania. Polska straciła status suwerennego państwa i nie mogła wypowiadać się we własnym imieniu podczas międzynarodowej konferencji, na której omawiano i uzgadniano warunki rozbioru. Rosja zajęła 82% terytorium Rzeczypospolitej w granicach z 1772, Austria 11%, Prusy 7%. Namiastką niepodległości było utworzone w roku 1815 Królestwo Polskie. Po 1918 r. na większości polskich terenów przedrozbiorowych powstały nowe państwa: odrodzona II Rzeczpospolita Polska, Litwa oraz Wolne Miasto Gdańsk.
Jak żyli Polacy pod zaborami?
Rozbiór Polski stworzył istotne problemy i wyzwania dla ludności polskiej. Nowa rzeczywistość nie była prosta do przyjęcia.Na przykład, narzucenie rosyjskiej kontroli nad polską ludnością doprowadziło do ucisku Polaków. Dyskryminacja polegała na polityce rusyfikacji, rosyjskim zakazie używania języka polskiego, oraz ogólnej polityce dyskryminacji polskiej kultury i społeczeństwa. Ponadto zabory ograniczyły również w znacznym stopniu polski handel i przemysł, gdyż zaborcy byli zainteresowani maksymalizacją własnych korzyści ekonomicznych przy minimalizacji korzyści swoich polskich poddanych. Mieszkańcy zajętych terenów czuli się obco w nowej sytuacji, nie mając pewności kiedy i czy w ogóle uda im się odzyskać niepodległość. Momentem zjednoczenia Polaków we wszystkich zaborach był strajk dzieci we Wrześni przeciwko germanizacji szkół, a także rodziców przeciwko biciu dzieci przez Pruskie władze.
Czy poszczególne rozbiory różniły się od siebie?
Rozbiory Polski nie były jednolite i dość znacznie różniły się od siebie. Zabór pruski był najmniej szkodliwy dla polskich interesów i tożsamości, natomiast zabór rosyjski był najbardziej szkodliwy. Zabór austriacki stanowił medianę między tymi dwoma zaborami i powodował w miarę równomierny rozkład szkodliwych skutków. Utrata niepodległości przez Polskę była znaczącym wydarzeniem w historii Europy Środkowej. Sytuacja ta jest wynikiem zarówno nieumiejętnego zarządzania państwem, jak i agresywnej polityki zagranicznej prowadzonej przez Cesarstwo Rosyjskie, Pruskie i Austriackie.